Ze kijkt mij recht aan als ze het nog eens herhaalt: ‘ik kan het niet meer en ik wíl het niet meer’. ‘Ik heb mij altijd geschikt naar anderen, mij aangepast om erbij te horen en om de lieve vrede te bewaren. Het is genoeg, ik ga nu aan mijzelf denken.’
Zij is niet de eerste bij wie ik dit zie en hoor. En zelf herken ik dat gevoel ook. Borstkanker heeft je met je neus op de eindigheid van het leven gedrukt. Het heeft je laten zien dat je tijd op kan raken en dat je niet het eeuwige leven hebt.
Borstkanker houdt jou de spiegel voor en stelt je de vraag of je door wil gaan zoals je tot nog toe hebt gedaan. Er dringen zich vragen op zoals ‘Wat wil ik met (de rest van) mijn leven?’ of ‘Hoe wil ik in het leven staan?’
Als kind al voelen wij heel goed waar papa en mama blij van worden of wat hen boos maakt. Als wij naar school gaan, laat de juf duidelijk merken welk gedrag wel en niet gewenst is. En dan heb ik het nog niet eens over de andere kinderen, die hun mening over jou niet onder stoelen of banken steken.
En zo gaan wij ontdekken wat wij moeten doen om erbij te horen en gewaardeerd te worden. En dat gedrag bouwen we uit, totdat we zelf niet meer weten wie we werkelijk zijn. We hebben een pantser ontwikkeld, een zelfbeeld, waaraan we moeten blijven voldoen om ons goed te voelen.
Borstkanker slaat gaten in dit pantser. Je kunt vaak niet meer wat je kon, je hebt er de energie niet meer voor. En eigenlijk wil je het ook niet meer. En dat geeft vaak verwarring. Allereerst bij jezelf, want zo ben je toch niet? Je bent toch degene die zich altijd aanpast en de harmonie bewaart?
Maar ook voor de mensen om je heen ben je opeens een raadsel en niet meer zo voorspelbaar als vroeger. En dan komen de opmerkingen die jou nog verwarder maken: ‘Waarom doe je zo?’, ‘Het maakt jou toch nooit uit?’ En daar schrik je van, want het maakt je oude angst om er niet bij te horen, om niet te voldoen, wakker.
En ik zal het niet mooier maken dan het is, maar ik vind dit een goed teken. Want het betekent dat jij meer voor jezelf opkomt, dat je gaat voelen dat jij ertoe doet en ruimte in mag nemen, dat je je grenzen gaat voelen.
En daarmee zeg ik niet dat het niet pijnlijk is, want dat is het wel. Wellicht verlies je zelfs mensen, die daar niet mee om kunnen gaan en dat is verdrietig.
Maar ik kan je uit ervaring verzekeren dat je ook nieuwe mensen gaat aantrekken. Mensen, die jou waarderen en van je houden om wie jij nu bent.
Martha Rijkmans
In haar praktijk Leven & Zo begeleidt zij vrouwen na borstkanker van óverleven naar leven. Omdat het leven te mooi is om er niet van te genieten.
