Waar vind je troost wanneer je weet dat een dierbare binnenkort komt te overlijden? Waar vind je troost wanneer je eigen leven binnenkort stopt? Wie of wat kan ons troosten in de aanblik van de eindigheid van ons bestaan? Of is sterven juist een reden tot vreugde, omdat je dan verlost bent van al je aardse ongemakken en is het misschien toch waar van die hemelpoort waar ze klaar staan om ons liefdevol te ontvangen? Al dan niet in de liefdevolle armen in het koninkrijk God.
Onbekend terrein
Net zoals rouwen over het leven wat ik niet meer ga meemaken voor mij onbekend terrein is, is zoeken naar troost in verband met mijn aanstaande overlijden en het aardse verlies van al mijn dierbaren opnieuw een zoektocht. Hoe doe je dat dan? Rouwen over wat straks niet meer is, dat ik er straks niet meer ben en dat jullie leven doorgaat zonder mij. Ook nu zoek ik naar bronnen van kracht en inspiratie. Een aantal daarvan deel ik graag met jullie in deze laatste blog.
Kleine troost
Soms is er maar weinig nodig om troost te ervaren. Bijvoorbeeld een mooie zonnebloem op tafel, een lieve vriendin die een nachtje komt logeren in het hospice, een nachtverpleegster die een kopje thee brengt wanneer ik ’s nachts lig te huilen, een noveenkaars die brandt in de nacht.
Woorden van troost
Tish Warren, een Amerikaanse priester verbonden aan de Angelicaanse kerk schreef een prachtig boek met als titel ‘Bidden in de nacht’ over de alledaagse menselijke kwetsbaarheid, lijden en Gods schijnbare afwezigheid. Waar vinden we troost als we ’s nachts piekerend wakker liggen? Hoe kunnen we God vertrouwen als alles om ons heen donker is? In haar gebeden put zij uit de aloude Completen:
Waak, lieve Heer, over wie werken, waken of wenen vannacht, en laat uw engelen hen behoeden die slapen. Zorg voor de zieken, Heer Christus; geef rust aan vermoeiden, zegen de stervenden, troost wie lijden, heb medelijden met wie beproefd worden, bescherm wie blij zijn, en dat alles omwille van uw liefde.
Amen.
Voor iedereen
Dit troostrijke gebed is eigenlijk voor iedereen. Voor gezonde en zieke mensen, voor lijdende en blije mensen, voor wie werken, wenen of waken. Dus niet alleen voor mij als stervende, maar ook voor mijn dochters en mijn lieve familie en vrienden die ik nog een lang en gelukkig leven toewens.
Troost zoeken is van alle tijden
Vele oude wijsgeren zijn ons voorgegaan in de zoektocht naar troost. Anselm Grün beschreef er een paar in zijn ‘Troostboek voor lichaam en ziel’ (2017). Hij laat zich daarbij inspireren door Thomas van Aquino (begin 13e eeuw) en monnik-psycholoog Evagrius Ponticus (4e eeuw). Beide menen dat het lichaam een bron van troost is. En dat het lichaam invloed heeft op de ziel en andersom.
Troost vinden bij verdriet is een persoonlijke weg. Ik wens mezelf en jullie veel troost toe, een leven lang en daarna.
Thomas van Aquino spreekt in dit verband over 7 vertroostingen:
- (Levens)lust maakt het leven levendig
- Tranen veranderen droefheid
- Medelijden verlicht onze last
- aanschouwen van de waarheid maakt ons vrij
- Slapen verfrist lichaam en geest
- Baden en reinigen stimuleren
- Gebed verenigt ons gebed met God
Het strekt te ver om uitgebreid deze vertroostingen en die van Evagrius te beschrijven, voor meer informatie zie de literatuurlijst.
De tien persoonlijke vertroostingen van Anselm Grün
Anselm Grün (Duitse Benedikter pater en schrijver van spirituele boeken en geestelijk verzorger en trainer van contemplatieve trainingen) voegt aan de eerdere genoemde vertroostingen van een aantal wijze mensen nog tien persoonlijke toe, te weten:
- Wandelen – gelijkmatig lopen met heel je lichaam
- In de natuur – in harmonie met jezelf
- Muziek – een weg naar de bodem van je ziel
- Spelen – uiting geven aan een dieper verlangen
- Lezen – in andere werelden duiken
- Herinnering – kostbare schat van ons hart
- Thuis zijn – troost die de ziel raakt
- Stilte – in de ruimte van het pure zijn
- Gesprek – ik voel me begrepen, wij begrijpen elkaar
- Wijn – mystieke vreugde in een kostelijke tijd
Tot slot
Troost vinden bij verdriet is een persoonlijke weg. Wat kan je doen als het niet goed met je gaat? Wat helpt als je verdrietig bent of verward? Uit welke bronnen kan je dan nieuwe kracht putten? Laat je inspireren door wat goed is voor jouw lichaam en ziel. Ik wens mezelf en jullie veel troost toe, een leven lang en daarna.
Hartegroet,
Christa
Deze blog is eerder gepubliceerd op ChristaBlogt. In voorjaar 2019 kreeg Christa voor de eerste keer kanker. Na herstel kreeg ze in de zomer van 2022 een recidief. Op ChristaBlogt en op websites van externe partijen heeft Christa geschreven over de lessen die zij door haar ziekte en herstel heeft geleerd. Hoe om te gaan met verandering is een belangrijke rode draad in haar blogs.
Meer weten?
Grün, A. : Troostboek voor lichaam en ziel (2017, uitgeverij Kok)
Stolp, H. : Troostboek. Woorden van kracht, moed en inspiratie (2016, uitgeverij AnkhHermes)
Uitgeverij Plint: dood gewoon gaan hemelen (gedichten 2021)
Warren, T. : Bidden in de nacht. Voor wie werken, waken en wenen (2021, uitgeverij Van Wijnen)
Whyte, R. : Troostwoorden, de onderliggende betekenis van alledaagse woorden (2022, uitgeverij Kokboekencentrum)
Christa blogt. Ben je geïnteresseerd in mijn eerdere blogs over rouw, lees dan https://christablogt.blogspot.com/2024/07/blog-46-kostbare-tijd.html en volgende.
Met verdriet delen wij dat onze lieve, levenslustige en betrokken moeder, zus en vriendin en is overleden aan de gevolgen van kanker. Haar laatste weken bracht ze door in het hospice, omringd door de warmte en liefde van haar dierbaren.
Christa heeft ruim 4 jaar geblogd over haar levenslessen en haar weg met kanker. Met haar woorden bood ze hoop en inspiratie aan lotgenoten. Haar blogs zijn te lezen op: https://christablogt.blogspot.com/
Christa was ook actief als redacteur bij Stichting Olijf, de patiëntenorganisatie voor gynaecologische kanker.
De familie leest jullie reacties, herinneringen en foto’s graag op: www.memori.nl/christa-van-werkum
– Dyone Dekker en Vita van Hoof
Vanuit de redactie
Christa stond samen met ons aan de start van de facebookgroep Kanker en Werk. Samen met Christa zette wij onze eigen ervaring in om de eerste ‘zoom meetings’ te organiseren voor vrouwen en mannen die door kanker hun baan waren kwijtgeraakt of terug wilden keren naar werk. Later groeide dat uit naar de Kanker en werk Vraagbaak die maandelijks wordt georganiseerd. Doordat inmiddels de kanker bij Christa was terug gekomen, zette zij een stapje terug. Maar op de achtergrond bleef zij nieuwsgierig en altijd bereid om advies te geven.
Christa schreef graag en wij van Stichting Jij Speelt de Hoofdrol publiceerde haar blogs heel graag. Nadat ze al eerder op haar eigen blogpagina waren verschenen en bij haar eigen patiëntenvereniging Stichting Olijf. Zeker de laatste paar maanden hebben lezers de blogs op frequente basis kunnen lezen. De tijd ging te snel. Precies zoals zij het voelde, mochten we meelezen met haar ervaring en konden we van haar leren. Deze laatste blog hierboven schreef zij in de hospice met hulp van een goede vriendin. Omdat er niet alleen rouw was, maar er ook iets van troost moest klinken.
Vorige week zondag vroeg ik haar, heb je nog een laatste advies voor mij. En zoals altijd was hij raak. Want dat was wat we ook deden, elkaar adviseren. Lieve Christa, bedankt voor alle mooie momenten, je rake adviezen en je vriendschap. Redactie Jij Speelt de Hoofdrol.
Het advies over de metafoor met de Glazen Pot
Stel je een lege glazen pot voor, naast een aantal grote keien, kiezels, zand en water. Hoe vul je de pot optimaal?
Het antwoord is eenvoudig: begin met de keien, dan de kiezels, gevolgd door het zand en ten slotte het water. De kleinere elementen vinden hun weg tussen de grotere altijd wel, maar andersom werkt het niet. Neem de tijd om na te denken over wat jouw keien en kiezels zijn. Geef je ze momenteel genoeg aandacht, ruimte en tijd in je leven? Komen ze op de manier aan bod die jij wenst? Zo niet, dan is het wellicht tijd om je keuzes opnieuw te evalueren en aan te passen.
